Thu Pham
Người đồng sáng lập Diễn đàn tuvanhiv.vn
Ban Quản Trị
Phòng Khám Viễn Đông & Lab Viễn Đông: 361/4 Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, TP.HCM
Cần tư vấn xử trí phơi nhiễm HIV trong 72 giờ đầu hoặc điều trị HIV bằng thuốc ARV có thể liên hệ Phòng khám Hùng Vương (ĐT: 08.28.98.08.08) để được Bác sĩ Bình tư vấn miễn phí và có thể chỉ định phác đồ phù hợp cho bạn sau khi có kết quả xét nghiệm HIV, gan, thận. Cần xét nghiệm nhanh HIV, gan, thận trước khi dùng thuốc phơi nhiễm hoặc xét nghiệm theo dõi bệnh có thể liên hệ Phòng xét nghiệm Hùng Vương (ĐT: 0919.809.577). Mọi sự tư vấn trực tiếp tại Phòng xét nghiệm 114/2 Hùng Vương, phường 9, quận 5, TP.HCM đều được miễn phí.
XEM THÊM MỤC: Chia sẻ kiến thức liên quan điều trị ARV và PEP
Giới thiệu
Giống như hầu hết các loại thuốc, thuốc kháng virus có thể gây ra tác dụng phụ. Những hiệu ứng không mong muốn thường nhẹ, nhưng đôi khi họ là nghiêm trọng hơn và có thể có một tác động lớn đến sức khỏe và chất lượng của cuộc sống. Những dịp hiếm hoi, các tác dụng phụ có thể đe dọa tính mạng.Một khi bắt đầu, điều trị ARV phải được thực hiện mỗi ngày trong cuộc sống. Mỗi liều làm tăng nguy cơ các loại thuốc sẽ ngừng làm việc. Do đó, điều quan trọng là những người được điều trị ARV nhận được tất cả sự giúp đỡ mà họ cần để giảm thiểu tác động của các tác dụng phụ. Thường có một số cách để giảm bớt những thiệt hại, hoặc bằng cách xử lý các tác dụng phụ hoặc chuyển đổi sang loại thuốc kháng virus khác.
Sự thay đổi trong các tác dụng phụ
Thuốc kháng virus khác nhau ở cách họ thường gây ra tác dụng phụ đặc biệt. Ví dụ, efavirenz là thuốc gắn liền với triệu chứng tâm thần, trong khi chất ức chế protease có nhiều khả năng nâng cao trình độ cholesterol và triglycerides. Điều này cần được xem xét khi quyết định được loại thuốc để dùng.
Tác dụng phụ khác nhau từ người này sang người khác và không thể dự đoán chính xác làm thế nào mỗi cá nhân sẽ bị ảnh hưởng. Một số người có điều trị kháng vi-rút trong nhiều năm với vài vấn đề, trong khi những người khác tìm thấy những loại thuốc tương tự không thể chấp nhận. Tuy nhiên một số đặc điểm và điều kiện tồn tại từ trước (chẳng hạn như huyết áp cao hoặc viêm gan nhiễm trùng) được biết là làm tăng nguy cơ tác dụng phụ nhất định. Bác sĩ nên đánh giá các yếu tố trước khi tư vấn cho bệnh nhân về loại thuốc để lựa chọn.
Thời gian tác dụng phụ
Một số tác dụng phụ xuất hiện một thời gian ngắn sau khi bắt đầu một loại thuốc kháng vi rút và biến mất trong vòng một vài tuần như cơ thể được sử dụng để các hóa chất mới. Điều này thường là trường hợp với buồn nôn, tiêu chảy và đau đầu, ví dụ.
Thật không may tác dụng phụ khác - chẳng hạn như bệnh lý thần kinh ngoại biên (tổn thương thần kinh) và loạn dưỡng lipid (chất béo phân phối lại) - có xu hướng xấu đi theo thời gian và không bao giờ có thể đi xa. Cũng có một số vấn đề có thể không xuất hiện cho đến khi tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi điều trị được bắt đầu.
Chuẩn bị để bắt đầu điều trị
Những chuẩn bị để có điều trị ARV cho lần đầu tiên, hoặc sắp chuyển ma túy, nên cũng tìm hiểu một chút về các tác dụng phụ phổ biến nhất liên quan. Điều này sẽ giúp họ đối phó với vấn đề ngay khi chúng phát sinh.
Bệnh nhân cũng nên biết làm thế nào để phát hiện các dấu hiệu cảnh báo tác dụng phụ nghiêm trọng hơn có thể yêu cầu can thiệp ngay lập tức.
Báo cáo tác dụng phụ
Bởi vì tác dụng phụ khó lường, có thể xảy ra bất cứ lúc nào, và có thể rất nghiêm trọng, điều quan trọng là tất cả các triệu chứng được báo cáo trong các cuộc hẹn với bác sĩ. Sự kiện nghiêm trọng hoặc bất ngờ cần được báo cáo ngay lập tức.
Giữ một tác dụng phụ nhật ký là một cách tốt để theo dõi các triệu chứng khi xảy ra, thường xuyên và nghiêm trọng như thế nào. Nếu tác dụng phụ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc tuân thủ điều trị thì điều này cũng nên được báo cáo.
Xác định nguyên nhân
Hầu hết các tác dụng phụ không liên quan đến duy nhất với một loại thuốc đặc biệt, và đôi khi nó có thể được khó khăn để xác định nguyên nhân. HIV chính là khả năng sản xuất nhiều triệu chứng cũng xảy ra như tác dụng phụ của thuốc. Nguyên nhân có thể khác bao gồm nhiễm trùng cơ hội , căng thẳng, chế độ ăn uống, và thuốc không nhiễm HIV.
"Bệnh nhân nên chắc chắn rằng bác sĩ của họ nhận thức được tất cả các loại thuốc họ đang dùng"
Bệnh nhân nên chắc chắn rằng bác sĩ của họ nhận thức được tất cả các loại thuốc họ đang dùng. Điều này có nghĩa không chỉ dược phẩm mà còn loại thuốc giải trí và điều trị bổ sung và thay thế. Nó có thể là một tác dụng phụ là do một trong những chất khác, hoặc trực tiếp hoặc vì một sự tương tác với các thuốc kháng retrovirus. Các thông tin được chia sẻ với một bác sĩ, trang bị tốt hơn họ sẽ giúp đỡ.Người già sống chung với HIV có thể gặp các dấu hiệu lão hóa có thể tương tự như tác dụng phụ nhất định. Ví dụ, khi người ta lớn tuổi họ có thể nhạy cảm hơn với chất béo tăng lên trong bụng, có thể trông giống như những thay đổi đó là do loạn dưỡng lipid.
Đối phó với các tác dụng phụ
Có thể có một vài lựa chọn để đối phó với một tác dụng phụ đặc biệt:
- Chờ đợi những điều để cải thiện - đặc biệt là nếu trong vài tuần đầu điều trị
- Giải quyết các yếu tố khác có thể góp phần, chẳng hạn như chế độ ăn uống, hút thuốc hoặc tập thể dục
- Thay đổi như thế nào thuốc được thực hiện (ví dụ như thời gian trong ngày, liều lượng, có hoặc không có thức ăn)
- Cố gắng điều trị tác dụng phụ
- Thay đổi một hoặc nhiều loại thuốc kháng vi-rút
Chuyển đổi loại thuốc là không phải không có rủi ro. Như đã đề cập, nó có thể được khó khăn để xác định nguyên nhân của một tập hợp các triệu chứng, và nó có thể bật ra rằng các loại thuốc hay ma túy từ chối không để đổ lỗi sau khi tất cả. Ngoài ra còn có một cơ hội mà các loại thuốc mới có thể gây ra tác dụng phụ thậm chí tệ hơn, có lẽ buộc chuyển đổi khác. Thay đổi thuốc liên tục sẽ thu hẹp lựa chọn điều trị trong tương lai. Điều quan trọng là phải cân nhắc những rủi ro có thể và lợi ích trước khi quyết định trình hành động này.
Nó không bao giờ là một ý tưởng tốt để ngừng điều trị mà không cần hỏi ý kiến bác sĩ, vì điều này có thể gây ra nhiễm HIV phát triển kháng thuốc .
Đối với thông tin về đối phó với cơn đau của chúng tôi trực tiếp nhìn thấy AIDS và đau trang.
Tổng quan về hiệu ứng phụ của thuốc kháng vi-rút
Một số tác dụng phụ của thuốc kháng virus được mô tả dưới đây, bắt đầu với năm người đáng chú ý nhất. Đây không phải là một danh sách đầy đủ.
Tiêu chảy
Tiêu chảy là một tác dụng phụ thường gặp của nhiều loại thuốc kháng vi rút - đặc biệt là các chất ức chế protease . Một đánh giá nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 60 phần trăm của những người sống với HIV báo cáo tiêu chảy. 1 nguyên nhân có thể khác bao gồm HIV, hiệu quả mà HIV có trên đường tiêu hóa, nhiễm trùng khác và thuốc kháng sinh. 2 Đôi khi một loại thuốc kháng vi-rút gây tiêu chảy chỉ trong vài lần đầu tiên tuần; trong trường hợp khác tác dụng phụ này kéo dài cho đến khi thuốc được thực hiện.
Mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy cũng thay đổi. Trong khi ngay cả các cuộc tấn công thường xuyên có thể là bất tiện và xấu hổ, tiêu chảy kéo dài cũng có thể dẫn đến mất nước, kém hấp thu các chất dinh dưỡng và các loại thuốc, giảm cân và mệt mỏi.
Uống nhiều nước và thay thế điện sẽ làm giảm nguy cơ mất nước. Điện - chẳng hạn như các ion kali, natri và magiê - là rất cần thiết cho sức khỏe và cạn kiệt do tiêu chảy. Cách thay thế điện bao gồm các muối uống bù nước (có sẵn từ các hiệu thuốc), thức uống bù nước thể thao (như Gatorade hoặc Powerade, mặc dù hàm lượng đường cao có thể làm trầm trọng thêm bệnh tiêu chảy), nước ép trái cây pha loãng, súp, và hỗn hợp tự chế bù nước (8 muỗng cà phê mức độ đường và 1 cấp muỗng cà phê muối bảng mỗi lít nước). Ăn chuối, khoai tây, cá hoặc thịt gà sẽ giúp thay thế kali.
Ăn chuối giúp phục hồi tiêu chảy, một tác dụng phụ của điều trị ARV
Mặc dù nó có thể không đủ để giải quyết vấn đề, thay đổi chế độ ăn uống có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy. Lời khuyên tốt bao gồm:
- Chất xơ không hòa tan ăn ít hơn (rau sống, da trái cây, bánh mì nguyên hạt hoặc ngũ cốc, hạt và các loại hạt)
- Ăn nhiều chất xơ hòa tan (gạo trắng, mì ống, máy tính bảng cám yến mạch, psyllium / isphagula)
- Cắt giảm cà phê, rượu và các chất làm ngọt sorbitol
- Tránh béo ngậy, béo, thực phẩm nhiều gia vị và ngọt
- Xem xét việc giảm các sản phẩm sữa trong trường hợp không dung nạp lactose
- Tham khảo ý kiến một chuyên gia dinh dưỡng
Buồn nôn và nôn
Hầu như tất cả các loại thuốc kháng virus, cũng như nhiều loại thuốc khác, có thể gây buồn nôn (cảm giác ốm) và nôn mửa, đặc biệt là trong vài tuần đầu điều trị. Mặc dù tác dụng phụ này có thể làm giảm sự thèm ăn, điều quan trọng là tiếp tục ăn khi có thể, và để thay thế chất lỏng bị mất và điện giải (như tiêu chảy). Các biện pháp sau đây có thể giúp:
- Ăn nhiều bữa ăn nhỏ thay vì một vài bữa ăn lớn
- Tránh thức ăn cay, béo ngậy và phong phú; chọn các thức ăn nhạt nhẽo
- Ăn lạnh thay vì ăn nóng
- Không uống rượu với bữa ăn hoặc ngay sau khi
- Tránh uống rượu, aspirin và thuốc
- Tránh mùi nấu ăn
Phương pháp điều trị khác nhau, được gọi là chống nôn, có sẵn cho buồn nôn và nôn, một số trong đó không cần toa bác sĩ. Có một số bằng chứng cho thấy gừng và bạc hà có thể giúp chống lại buồn nôn.
Nếu buồn nôn và nôn nặng, hoặc xảy ra với các triệu chứng khác như chóng mặt, khát nước, sốt, đau cơ, tiêu chảy, nhức đầu hoặc vàng da, sau đó điều này có thể chỉ ra một vấn đề nghiêm trọng hơn như acidiosis lactic hoặc viêm tụy. Trong trường hợp này chăm sóc y tế nên được tìm kiếm càng sớm càng tốt.
Phát ban
Phát ban thường xuất hiện như một tác dụng phụ của điều trị ARV. Đây có thể là ngứa nhưng thường vô hại và ngắn ngủi. Tuy nhiên, phát ban nghiêm trọng có thể xảy ra với nevirapine, và hiếm hơn với một số thuốc khác. Bất kỳ phát ban xảy ra trong vài tuần đầu điều trị phải được báo cáo với bác sĩ ngay lập tức, như nên bất kỳ phát ban kèm theo sốt, phồng rộp, sưng mặt hoặc đau nhức. Một phát ban xảy ra với ABC có thể chỉ ra một phản ứng quá mẫn rất nguy hiểm, như mô tả ở trang này.
Lời khuyên cho việc đối phó với chứng phát ban bao gồm:
- Tránh tắm nóng hoặc tắm
- Sử dụng đồ dùng trong nhà nhẹ nhàng hơn, chất tẩy rửa
- Mặc mát mẻ như sợi bông, len và tránh
- Ẩm không khí
- Cố gắng giữ ẩm / chất làm mềm da hoặc kem dưỡng da calamin
Loạn dưỡng mỡ
Loạn dưỡng mỡ liên quan đến việc giảm cân hay lên mỡ trong cơ thể, thường theo những cách mà có thể biến dạng và kỳ thị. Ba mô hình chính được nhìn thấy:
- Mất chất béo trên mặt, cánh tay, chân và mông, kết quả là má trũng, mạch máu nổi bật trên tay chân và mông teo lại.
- Tăng mỡ sâu bên trong bụng, giữa xương bả vai, hoặc trên ngực.
- Một hỗn hợp đạt được chất béo và mất chất béo.
"Các phương pháp điều trị cho loạn dưỡng lipid được buồn bã giới hạn"
Các phương pháp điều trị cho loạn dưỡng lipid được buồn bã giới hạn. Thay đổi chế độ ăn uống dường như không có khác biệt đáng kể, mặc dù tập thể dục sức đề kháng (như nâng trọng lượng) có thể cải thiện sự xuất hiện của chân tay bằng cách xây dựng cơ bắp để bù đắp cho chất béo bị mất. Bất kỳ hình thức tập thể dục sẽ đốt cháy chất béo, có thể làm cho một số bộ phận của cơ thể nhìn tốt hơn và những người khác tồi tệ hơn, tùy thuộc vào cách chất béo đã được phân phối lại. Tập thể dục aerobic (như chạy hoặc bơi) có xu hướng có hiệu quả hơn trên các chất béo dưới da hơn về chất béo sâu đã đạt được thông qua loạn dưỡng lipid.Các bác sĩ đã cố gắng sử dụng các loại thuốc khác nhau, trong đó có hormone tăng trưởng của con người, để điều trị loạn dưỡng lipid, nhưng ít phát huy tác dụng, và hầu hết có tác dụng phụ đáng kể. Đối với những người đã bị mất chất béo từ khuôn mặt, một lựa chọn là tiêm axit polylactic. Hóa chất này (còn được gọi là New Fill hoặc Sculptra) cải thiện sự xuất hiện trên khuôn mặt của dày da.
Chuyển điều trị ARV nên dừng lại các triệu chứng trở nên tệ hơn, nhưng không có khả năng dẫn đến nhiều cải tiến một lần tình trạng này đã nâng cao.
Bất thường lipid máu và trái tim
Bất thường lipid máu là một tác dụng phụ của một số loại thuốc kháng virus - chất ức chế protease đặc biệt - và thường thấy ở những người cũng có loạn dưỡng lipid. Lipid là các phân tử chất béo, cholesterol và các hóa chất liên quan có vai trò quan trọng trong cơ thể. Nhiều yếu tố bao gồm cả chế độ ăn uống, hút thuốc và tập thể dục có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của các hóa chất này trong máu. Nồng độ lipid bất thường có thể gây hại cho sức khỏe.
Người nhiễm HIV tham gia điều trị kháng virus thường có hàm lượng lipid được gọi là LDL cholesterol, mức thấp của HDL cholesterol, và mức độ chất béo trung tính trong máu. Trong số những người có HIV âm tính bất thường lipid máu như vậy có liên quan đến nguy cơ cao bị mắc bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường.
Những bước đầu tiên trong việc điều trị các bất thường lipid nên được liên quan đến chế độ ăn uống và lối sống. Khuyến nghị chung bao gồm việc từ bỏ hút thuốc, uống tập thể dục nhiều hơn, cắt giảm lượng calo, ăn ít chất béo, và tiêu thụ nhiều chất xơ và axit béo omega-3 (tìm thấy trong dầu cá và hạt lanh). Tuy nhiên, người sống chung với HIV nên tìm chuyên gia tư vấn về việc áp dụng các nguyên tắc này. Ví dụ, cắt calo có thể gây nguy hiểm cho những nỗ lực để xây dựng cơ bắp, trong khi ăn ít chất béo không nhất thiết phải là một ý tưởng tốt cho những người dùng thuốc ức chế protease nhất định đòi hỏi phải có các loại thực phẩm béo để hỗ trợ hấp thu.
Tuy nhiên, mặc dù chế độ ăn uống và thay đổi lối sống nên luôn luôn là một phần của chiến lược, họ thường không đủ để khắc phục sự cố. Bác sĩ có thể kê toa thuốc như statin và fibrate để cải thiện mức độ lipid, hoặc họ có thể tư vấn cho chuyển đổi điều trị.
Năm 2008, một cuộc điều tra lớn được gọi là D: A: D nghiên cứu 4 báo cáo rằng việc sử dụng abacavir NRTI có liên quan với nguy cơ cao hơn của nhồi máu cơ tim (còn gọi là nhồi máu cơ tim) so với các loại thuốc khác trong cùng một lớp. Kể từ đó, một số nghiên cứu đã ủng hộ những phát hiện của D: A: D nghiên cứu trong khi những người khác đã tranh cãi những phát hiện này và thấy không có tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim với ABC. Bảng dưới đây cho thấy các kết quả nghiên cứu và thử nghiệm liên quan đã diễn ra cho đến nay:
Theo avert.org