Đ
ĐD. Hoàng Đô
Khi phát hiện có HIV tinh thần bạn sẽ khủng hoảng và cuộc sống của bạn sẽ bị đảo lộn, đừng vì thế mà làm ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của bạn vì nó sẽ kéo theo một loạt ảnh hưởng bất lợi cho sức khỏe. Trước hết, người nhiễm phải cố vượt qua mọi bi quan, buồn chán, sự mặc cảm, đừng quá hoang mang lo sợ, đừng quá căng thẳng về mặt tinh thần. Tìm ngay đến các chuyên gia tư vấn để được hỗ trợ về tâm lý, tìm hiểu cụ thể các kiến thức về HIV/AIDS để tự chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho mình và phòng lây nhiễm cho người khác. Nếu có nghiện ma túy thì phải nên cai sớm. Cần phải tuân thủ các quy tắc ăn uống hợp vệ sinh, lao động vừa sức, nghĩ ngơi, thể dục hợp lý, hạn chế các tai nạn thương tích trong quá trình làm việc, sinh hoạt tình dục an toàn để duy trì sức khỏe lâu dài. Điều trị dứt điểm các bệnh mới phát, đến bệnh viện Lao kiểm tra đờm và phổi. Ngoài ra, cũng nên tham gia các hoạt động xã hội, giáo dục viên đồng đẳng, tuyên truyền viên, sinh hoạt câu lạc bộ để tìm niềm vui và ý nghĩa cuộc sống
Người nhiễm cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý, an toàn để góp phần cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Thực đơn trong ngày phải đảm bảo đầy đủ 4 nhóm thực phẩm chính như: tinh bột; chất đạm; chất béo; đậu đỗ, rau củ quả. Tăng cường các chất giàu đạm như: thịt, cá, trứng, sữa, các loại rau củ quả có chứa nhiều vitamin và khoáng chất. Tuyệt đối không ăn các loại thức ăn như rau sống, gỏi sống, nem, tiết canh, thịt tái, mắn ruốc, thức ăn để quá 6 giờ, thức ăn hết hạn sử dụng vì các loại thức ăn này dễ làm rối loạn tiêu hóa và có thể gây một số biến chứng ở hệ tiêu hóa. Không ăn các thức ăn có thể gây dị ứng, không ăn quá nhiều ớt, hạt tiêu. Ăn càng nhiều bữa càng tốt, có thể ăn 5-6 lần/ngày, nếu không tổ chức được 5-6 bữa ăn chính thì có thể ăn thêm trái cây, hoa quả, bánh kẹo ngoài 3 bữa ăn chính. Nếu chán ăn, buồn nôn thì ăn từng ít một và chia thành nhiều bữa. Trong trường hợp tiêu chảy kéo dài, cần sử dụng thức ăn lỏng mềm, nghiền nát, uống nhiều nước và có thể uống thêm một viên đa sinh tố mỗi ngày
Bệnh nhân không được tự ý sử dụng các loại thuốc khi chưa có ý kiến của thầy thuốc. Thuốc phải do bác sĩ chuyên khoa chỉ định sau khi thăm khám tổng quát, làm các xét nghiệm máu và quá trình theo dõi diến biến của bệnh. Phải tuân thủ điều trị ARV một cách tuyệt đối, uống đúng giờ giấc, đúng liều lượng. Thông báo cho bác sĩ điều trị biết tiền sử dị ứng thuốc của bạn. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc nếu bạn có dùng thêm thuốc khác, nên tránh những loại thuốc không cần thiết bởi chúng có thể làm ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn, tốt nhất là theo lời khuyên, hướng dẫn của bác sỹ chuyên khoa. Sau khi uống thuốc mà có các biểu hiện bất thường phải dừng ngay và báo với bác sỹ điều trị để được điều chỉnh lại
Nên dùng riêng một số đồ dùng cá nhân có thể dính các dịch sinh học hoặc máu của bạn như khăn tắm, khăn mặt, bàn chải đánh răng, dao cạo, nạo lưỡi, đồ làm móng tay, bơm kim tiêm, hay các dụng cụ xuyên chính qua da... Nếu có quan hệ tình dục phải luôn nhớ sử dụng bao cao su đúng phương pháp
Việc uống nhiều rượu, bia sẽ không tốt cho sức khoẻ, đặc biệt là rượu. Rượu sẽ làm ảnh hưởng tới gan, thần kinh dễ gây ung thư gan, viêm gan B... Bên cạnh đó, rượu gây hưng phấn làm cho bạn dễ dàng có những hành vi tình dục không an toàn, đây chính là nguyên nhân lây truyền HIV cho vợ hoặc bạn tình của bạn. Không nên hút thuốc lào, thuốc lá, bởi nó rất có hại cho phổi và sẽ làm cho các bệnh cơ hội, các bệnh về đường hô hấp dễ dàng tấn công hơn
Nhiều bệnh nhân AIDS hiện nay may mắn có người thân chăm sóc, nhưng cũng rất nhiều người biết mình có HIV, song vì quá hoảng sợ hay sợ bị kỳ thị mà dấu bệnh không dám chủ động đến các cơ sở y tế để được tư vấn, điều trị. Có những người khi các nhiễm trùng cơ hội bùng phát, cơ thể suy kiệt họ mới vào bệnh viện, lúc này thì đã quá muộn, trong trường hợp này người nhà bệnh nhân cần thực hiện một số biện pháp sau:
- Khi máu và dịch sinh học của người bệnh rơi vãi ra ngoài, mang găng tay dùng khăn vải hút nước lau sạch, sau đó lau lại bằng dung dịch Cloramin B 0,5% (20 gram Cloramin B 25% (khoảng 5 muỗng café) pha với 1 lít nước) hoặc nước Javen 5% (cách pha 1 phần Javel 9 phần nước) hoặc cồn 70 độ rồi lau lại bằng nước xà phòng. Chú ý dung dịch Cloramin B hoặc nước Javel chỉ pha đủ dùng và phải sử dụng ngay sau khi pha. Các loại dung dịch này phải bảo quản nơi khô mát, tránh ánh sáng và để xa tầm tay trẻ em
- Nên mang găng tay cao su khi giặt đồ có dính máu mủ, hay chăm sóc vết thương cho bệnh nhân AIDS. Nếu trên da có trực tiếp dính máu hay dịch tiết của bệnh nhân thì rửa sạch ngay bằng nước xà phòng, sau đó dùng cồn 70 độ sát trùng lại
- Nếu trên tay có vết thương hở bị dính máu bệnh nhân hoặc bị những vật sắc nhọn của bệnh nhân như kim tiêm, dao cạo... làm bị thương, thì nhẹ nhàng nặn ngay máu ra, rửa vết thương bằng nước sạch và xà phòng, sát trùng bằng cồn 70 độ. Sau đó, phải đến ngay các cơ sở điều trị để được hướng dẫn dự phòng do phơi nhiễm
Người nhiễm cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý, an toàn để góp phần cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Thực đơn trong ngày phải đảm bảo đầy đủ 4 nhóm thực phẩm chính như: tinh bột; chất đạm; chất béo; đậu đỗ, rau củ quả. Tăng cường các chất giàu đạm như: thịt, cá, trứng, sữa, các loại rau củ quả có chứa nhiều vitamin và khoáng chất. Tuyệt đối không ăn các loại thức ăn như rau sống, gỏi sống, nem, tiết canh, thịt tái, mắn ruốc, thức ăn để quá 6 giờ, thức ăn hết hạn sử dụng vì các loại thức ăn này dễ làm rối loạn tiêu hóa và có thể gây một số biến chứng ở hệ tiêu hóa. Không ăn các thức ăn có thể gây dị ứng, không ăn quá nhiều ớt, hạt tiêu. Ăn càng nhiều bữa càng tốt, có thể ăn 5-6 lần/ngày, nếu không tổ chức được 5-6 bữa ăn chính thì có thể ăn thêm trái cây, hoa quả, bánh kẹo ngoài 3 bữa ăn chính. Nếu chán ăn, buồn nôn thì ăn từng ít một và chia thành nhiều bữa. Trong trường hợp tiêu chảy kéo dài, cần sử dụng thức ăn lỏng mềm, nghiền nát, uống nhiều nước và có thể uống thêm một viên đa sinh tố mỗi ngày
Bệnh nhân không được tự ý sử dụng các loại thuốc khi chưa có ý kiến của thầy thuốc. Thuốc phải do bác sĩ chuyên khoa chỉ định sau khi thăm khám tổng quát, làm các xét nghiệm máu và quá trình theo dõi diến biến của bệnh. Phải tuân thủ điều trị ARV một cách tuyệt đối, uống đúng giờ giấc, đúng liều lượng. Thông báo cho bác sĩ điều trị biết tiền sử dị ứng thuốc của bạn. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc nếu bạn có dùng thêm thuốc khác, nên tránh những loại thuốc không cần thiết bởi chúng có thể làm ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn, tốt nhất là theo lời khuyên, hướng dẫn của bác sỹ chuyên khoa. Sau khi uống thuốc mà có các biểu hiện bất thường phải dừng ngay và báo với bác sỹ điều trị để được điều chỉnh lại
Nên dùng riêng một số đồ dùng cá nhân có thể dính các dịch sinh học hoặc máu của bạn như khăn tắm, khăn mặt, bàn chải đánh răng, dao cạo, nạo lưỡi, đồ làm móng tay, bơm kim tiêm, hay các dụng cụ xuyên chính qua da... Nếu có quan hệ tình dục phải luôn nhớ sử dụng bao cao su đúng phương pháp
Việc uống nhiều rượu, bia sẽ không tốt cho sức khoẻ, đặc biệt là rượu. Rượu sẽ làm ảnh hưởng tới gan, thần kinh dễ gây ung thư gan, viêm gan B... Bên cạnh đó, rượu gây hưng phấn làm cho bạn dễ dàng có những hành vi tình dục không an toàn, đây chính là nguyên nhân lây truyền HIV cho vợ hoặc bạn tình của bạn. Không nên hút thuốc lào, thuốc lá, bởi nó rất có hại cho phổi và sẽ làm cho các bệnh cơ hội, các bệnh về đường hô hấp dễ dàng tấn công hơn
Nhiều bệnh nhân AIDS hiện nay may mắn có người thân chăm sóc, nhưng cũng rất nhiều người biết mình có HIV, song vì quá hoảng sợ hay sợ bị kỳ thị mà dấu bệnh không dám chủ động đến các cơ sở y tế để được tư vấn, điều trị. Có những người khi các nhiễm trùng cơ hội bùng phát, cơ thể suy kiệt họ mới vào bệnh viện, lúc này thì đã quá muộn, trong trường hợp này người nhà bệnh nhân cần thực hiện một số biện pháp sau:
- Khi máu và dịch sinh học của người bệnh rơi vãi ra ngoài, mang găng tay dùng khăn vải hút nước lau sạch, sau đó lau lại bằng dung dịch Cloramin B 0,5% (20 gram Cloramin B 25% (khoảng 5 muỗng café) pha với 1 lít nước) hoặc nước Javen 5% (cách pha 1 phần Javel 9 phần nước) hoặc cồn 70 độ rồi lau lại bằng nước xà phòng. Chú ý dung dịch Cloramin B hoặc nước Javel chỉ pha đủ dùng và phải sử dụng ngay sau khi pha. Các loại dung dịch này phải bảo quản nơi khô mát, tránh ánh sáng và để xa tầm tay trẻ em
- Nên mang găng tay cao su khi giặt đồ có dính máu mủ, hay chăm sóc vết thương cho bệnh nhân AIDS. Nếu trên da có trực tiếp dính máu hay dịch tiết của bệnh nhân thì rửa sạch ngay bằng nước xà phòng, sau đó dùng cồn 70 độ sát trùng lại
- Nếu trên tay có vết thương hở bị dính máu bệnh nhân hoặc bị những vật sắc nhọn của bệnh nhân như kim tiêm, dao cạo... làm bị thương, thì nhẹ nhàng nặn ngay máu ra, rửa vết thương bằng nước sạch và xà phòng, sát trùng bằng cồn 70 độ. Sau đó, phải đến ngay các cơ sở điều trị để được hướng dẫn dự phòng do phơi nhiễm